Translit
«Сохталарымы къол усталыкъгъа итиннгенлери манга уллу саўгъады»
06.06.2017
0
3132
Бизни чынтты хунерликлери болгъан къол усталарыбыз асламдыла. Мисирланы Сакинат да аланы санында энчи жерни алады десек, жангыллыкъ тюйюлбюз. Чирик кёлню жагъасында бардырылгъан «Алтын къол» фестивальда фахмулу къызны чыгъармаларыны тамашалыкъларын, ариўлукъларын белгилемей къоймагъандыла. Ол ариў суратла ишлегенден сора да, жюнден кийизле, бёркле, намазлыкъла эмда кёп керекли затла этеди. Дагъыда сабийлеге илляўла да тигеди. Аны себепли бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.
- Сакинат бу усталыкъ бла не замандан бери кюрешесе, сенден сора юйюрюгюзде быллай фахмусу болгъан бармыды?
- Чыпчыкъ уясында не кёрсе да, учханында аны этеди деген нарт сёз мени жашаў жолума бек келишеди. Нек дегенде аммамы, аны ариў ызын келтирген анамы усталыкъларын мен да бардырыргъа кюрешеме. Сабий заманымдан бери устазларым да, саў болсунла, хунерлигими кёрюп, чыгъармачылыкъ олимпиадалагъа да жиберип тургъандыла. Анамы да бу жаны бла усталыгъы иги болгъанды. Ростовда кийим бичиўчюле хазырлагъан вузну бошагъанды. Анга элибизден, башха жерледен да келип кеслерине кийимле тикдиргенле аз болмагъандыла. Аны себепли уа «Тобугъунда тон бичген» деген ат бла «Заман» газетде да аны юсюнден статьяла да чыгъа тургъандыла.
Сабийлигимде мен да анамы кёп кере чырмагъанма. Нек дегенде ол быстыр тиге тургъан жеринден тургъанлай, чабып ары орналыўчу эдим. Алай эте, кёп ийнесин да сындыра, мен да бираз тигиўге юйреннгенме. Атам а кёп жылланы совхозда ишлеп тургъанды, бюгюнлюкде пенсиядады. Бизни аякъ юсюбюзге салгъан атама, анама да уллу ыразылыгъымы билдирирге да сюеме. Не заманда да кесибиз сайлагъан жолларыбызгъа чырмаў салмай, билеклик этгенлей тургъандыла. Алай бла 2003 жылда Нальчикде Культура эм искусство колледжни дизайн бёлюмюне очно эм КъМКЪУ-ну малкъар тил бла литература факультетине заочно киреме. 2006 жылдан башлаб а Огъары Малкъарда Атабийланы Галинаны башчылыгъы бла ачылгъан художестволу кружокда сабийлени юйретип башлайма. Бюгюнлюкде бери отуздан артыкъ сабий жюрюйдю. Кесими усталыгъымы, билимими да алагъа берирге итинеме. Кертисин айтханда, сабий анасын сюйгенча, тутхан ишими алай сюеме.
Сабий кёргенин унутмаз дегенлей, не заманда да аммамы фахмулу къол ызы кёз аллымдады. Аны кийизле бичген усталыгъын да билмеген адам хазна болмаз. Ол кеси башхалагъа ушамагъан, энчи магъаналары болгъан оюла салып этген кийизлени уа бюгюнлюкде жангыртыргъа умутлума. Дагъыда алтын халыла бла накъышла салыўгъа да юйрене турама.
- Бусагъатда уа юйретемисе сабийлени бу усталыкълагъа?
- Хаў. Нальчикде «Кийизден этилген тамашалыкъ» деген студияда бла Сабий искусстволаны Огъары Малкъарда филиалында дерсле береме. Окъуўчуларыма жюнден тюрлю-тюрлю затла этерге, андан сора да тигерге, минчакъла бла да ишлерге юйретеме. Алгъаракълада инжиледен «Тепсеўчюле» деген суратны этип, конкурсда алчы жерни да алгъанбыз. Бери юйренирге итинип келген сабийлени кёрсем, жюрегим бек къуўанады. Эки сохтам а озгъан жыл бу усталыкъны бардырыр ючюн КъМКъУ-да декаративно-прикладной искусстволаны факультетине киргендиле, дагъыда экиси уа дизайн колледжде окъуй турадыла. Окъуўчуларым бла уа районда, республикада эм да кеп башха жерледе баргъан конкурслагъа къатышып, алчы жерлеге тийишли болгъанлай турабыз. Бюгюнлюкде жюзден аслам грамотабыз барды. 2011 жылда халкъла аралы конкурсха къатышхан эдик. Анда сохтам ишлеген сураты бла биринчи жерни алгъаны себепли Тюркден грамотасы бла саўгъасы барды. 2012 жылда уа къарачай-малкъар жаш тёлюню айныўуна себеплик этген «Эльбрусоид» фонд «Нартланы къыралларында къонакъда» деп конкурс къурагъан эди. Анда сабийле нарт жигитлени суратлагъан ишлени саны 400-ден артыкъ эди. Аладан Къарачайдан - тёрт, Малкъардан а алты сабий сыйлы жерлеге тийишли болгъандыла. Ючюсю ўа мени сохталарым эдиле. Кеслерини да хунерликлерине бийик багъа бичип, саўгъаларын Москвагъа чакъырып бергендиле. Аланы къуўаннганларын кёрюп, мен да кесими бек насыплыгъа санай эдим. Аны себепли жашны, къартны да къуўандыргъан «Эльбрусоидге» да уллу ыразылыгъымы билдиреме.
- Сен живопись бла да уста кюрешесе, дагъыда башха сейир ишлеринг да бардыла, аланы юсюнден да айтсанг эди?
- Живопись бла окъуў заманымдан бери кюрешеме, бир къаўум чыгъармам да барды. Окъуўчуларымы да ол жаны бла хунерликлерин эслесем, аны айнытыргъа кюч салама. Окъуўчуму, Темуккуланы Халиматны да, белгилерге сюеме, фахмусу тамаша болгъаны ючюн, усталыгъын мындан ары айнытыргъа Дизайн колледжге киргенди. Тюрлю-тюрлю кёрмючледе да аны ишлерин кёре тургъаныма бек къуўанама.
Инжиле бла кюрешгеним бла байламлы, кёп болмай баш аў жаўлукъну миллет оюла да салып, ариў ташла бла да жасагъанма. Дагъыда жюнден миллет кийимле, жыйырыкъла этер муратым барды.
- Биринчи ишинг а не зат болгъанды, бу усталыкъдан башха уа не бла кюрешесе?
- Он жылым болгъанда биринчи кере чарыкъла этген эдим. Керти да ариў болгъаны ючюн, кёпле жарата эдиле, хайырын да кёрегенме. Сабий заманымда бегирек музыкант болургъа итине эдим. Агъачха чюйле да уруп, макъам чыгъарырча иничке темир чыбыкъла да тартып, жая къобуз ишлерге кюрешген эдим. Кертисин айтханда кесим къурап кёп илляўларым бар эди. Школ заманымда да кёп тюрлю кружокълагъа жюрюгенликге, музыкъагъа юйренирге уа амалым болмагъанды. Алай бюгюнлюкде бардыргъан ишиме бир да сокъуранмайма, жюрегим бла сюеме. Мындан башха ишде кесими да кёрмейме. Бир сейир чыгъарма эсиме келсе, аны тамамлагъынчы тынчаялмайма, саў кечени кюрешген кезиўлерим да болуўчудула. Мындан тышында уа тюрлю-тюрлю ашла хазырларгъа сюеме, миллет тепсеўлерибизни бек жаратама, талай заманны «Балкария» къырал фольклор-этнография тепсеў ансамбльде да тепсеп тургъанма.
- Чыгъармаларынгдан къайсын бегирек жаратып белгилейсе?
- Энчи белгилеп айтырча билмейме, жаратхан ишлерим кёпдюле, хар бирин да жюрегим бла этеме. Гюллени бек сюеме, аны себепли кёп ишлерим жарыкъ тюрсюнлюледиле. Фестивальгъа чакъыргъанларында тамаша чыгъарма къураргъа итинип, бир кечени ичине сурат ишлегенме. Аны гюллери уа къызыл, жашил, кёк, сары тюрсюнлю жюнден бичилгендиле. Бир сохтам бла конкурсха эм гитче китап жарашдырып, экинчи жерни да алгъан эдик. Ол чыгъарманы да бек жаратама. Дагъыда белгилерге сюйгеним, жыл сайын ишлеген жерлеримде сабийлени кёллендирирча кёрмючле, модала да кёргюзтебиз. Анда кёп сейир затла этебиз. Ариў жыйрыкъла да тигебиз, минчакъладан, инжиледен да сыргъала, билезикле хазырлайбыз. Окъуўчыларым анга къуўанып, бу усталыкъны сюйгенлери манга бек уллу саўгъады.
- Мындан ары уа къаллай муратларынг бардыла?
- Окъуўчуларым иги, бийик жетишимлеге жетгенлерин кёргеним манга уллу насыпды. Мындан ары да сабийлени бу усталыкъгъа юйретирге, кёллендириге, фахмуларын айнытыргъа сюеме. Кесим энчи, ала бла бирге этген ариў чыгъармаланы да кёпле кёрюрча кёрмюч къураргъа умутлума. Ол муратыма жетерме деп да ышанама.
Темукуланы Амина,
Нальчик
Комментариев нет