Бегийланы Абдуллахны назмулары

ЖАШАУ ДЕГЕНИНГ

1
Не сейирди жашау дегенинг -
Жырлатады тангынг атханы,
Жилятады кюнюнг батханы…
Тиш этер да байны гебенин,
Кюл этер жарлыны батанын!

2
Не сейирди жашау дегенинг -
Къууанчны, бушууну аллына
Тенг барырса, чаба, алдана…
Къар жауар - юшютюр игини,
Кюн тиер - жаз келир аманнга.

3
Не сейирди жашау дегенинг -
Къаланы да ояр, тюп этер,
Сюетип да къояр, тюк этер…
Жулдузгъа тенг этер игини,
ерсни терслигине тюбетир

МАЛКЪАР
Сени буз да тюйдю, элия да урду -
Сен бюгюлмей, тюнгюлмей турдунг…
Сен отда да кюйдюнг, алай, къуш тюгюнлей,
Кюйюп къалмадынг сен.
Сууукъда юшюдюнг, алай, къыш келгенлей,
Юшюп къалмадынг сен.
Сени, жар оюлгъанча, басды къыйынлыкъ,
Тауда къар юзюлгенча басды…
Алай Кюн тёзюмюнг эди да - эритди,
Эритди да - ачды,
Ачды кёк къыртышын,
Хар ташын!..
Умутунг эди жаз а, ансыз
Жоюллукъ эдинг, Малкъар, эртте.
Он бармагъынг ишлеген юйюнгю
Жел да, боран да чачды…
Ач бёрюлеча, жашау кюйюнге
Жау да, сатлыкъ да чапды…
Тамагъынга тирелген сюнгюле
Сени тюп этерге сюйдюле…
Сибире, сюрдюле…
Алай сен чыдадынг,
Чыгъалдынг
Хорладынг,
Тирилдинг…
Малкъарым -
Мени бар кюнюмде -
Жашатыр,
Жашнатыр
Терегим!

Сен - чууакъ Малкъарым!
Сен - бийик Малкъарым!

* * *

Мен исси сууну кёп уртлагъанма,
Жюрегим да кюйгенди отда,
Мен Айны къучакълап жукълагъанма,
Мен Кюнню да этгенме уппа.

Терсликни уучусу марагъанды,
Бёркюмю учургъанды кери,
Тауда окъча баргъан маралгъа да
Ушагъанма - къуугъанды бёрю.

Бир - чомарты къадар, ышыгъын да,
Ырхысын да тыймаз жашаудан,
Сабийнича сылар башынгы да,
Сора ташча тиер къашынгдан.

Жырыма жолда жар оюллукъча,
Ауарыкъча умут терегим,
Насыбым, абынып, жыгъыллыкъча,
Тынгысызды мени жюрегим.

Тынгысызды жашау. Ауарама.
Жюрегим, сен кюреш чыдаргъа -
Алда чиммакъ аууш агъарады,
Биз керекбиз ары чыгъаргъа!

* * *

Бу дунияда
Биреу - кюле,
Биреу - кюе
Жашайды.

Бири - гюлге,
Бири - кюннге
Ушайды.

Мен - экиси
Ашагъандан
Ашайма:

Бирде - кюле,
Бирде - кюе
Жашайма.

Бирде - гюлге,
Бирде - кюлге
Ушайма.

* * *

Къарт ана токълучугъун
Кютеди къыртышда.
Къолунда да урчугъу -
Кетеди сагъышда…

Aппа да ныгъышда
Жашын сакълап турады
Биягъы.
Урушдан...
Къолунда да ­ - таягъы ...

Ары-бери бурады...
Сагъышда…
Таякъ да накъышла
Бола тypaды.
Урчукъ да сагъышдан
Тола турады.

КЪЫШНЫ АКЪ ЖОМАГЪЫ

Къыш,
Кече белинде,
Шош келип, жерни акъ
Бешикге бёледи.
Къар къолу - жумушакъ.

Ол,
Эншге ийилип,
Жомагъын башлады -
Жукълатды юйлени.
Жукълатды ашхамны...

Къышны акъ жомагъы
Жукълатды жолланы,
Орамны жукълатды,
Боранны жукълатды.

Къыш окъа жабыуун
Кечеге тюшюрдю, -
Анамы жаулугъун
Эсиме тюшюрдю -

Акъ, женгил, жумушакъ,
Оюулу, жылыулу, -
Къууанчха, чыгъышха
Эшилген жаулугъун.

Къая шош къалкъыды
Тюшюнде - тышында...
Къышны акъ къалпагъы -
Жерни хар ташында,
Мени хар сёзюмде...

* * *

Ах, жаз башы!..
Тутуп тыйдыртмай,
Келесе, жур келген кибик.
Келесе, акъ болуп сыртынг да,
Кесинг да кёк дарий кийип,
Ташха да жыр берген кибик.

Алай келесе, жаз башы -
Бошлап атны да жюгенин,
Жангы сёзню уа жазмасанг,
Тынчлыкъ тапмазча жюрегинг,
Эркин чапмазча жюйрюгюнг.

Алай келесе - кюн бла
Шорха бура, ойнай-кюле, -
Игиликге ёкюл бола,
Ышаргъанынг да гюл бола,
Чыгъаса хар жангы кюннге.

Келесе, жаз башы, сюйген
Жюреклеге урлукъ атып,
Шо ючжыллыкъ жашчыкъ юйге
Босагъадан чабып кирген
Кибик -
сюйюнчюлюк айтып!

* * *

"Мен сюеме сени", - деп айтдым да тангнга,
Жырларын, жылыуун да берди ол манга.
Бир жарыкъ ауазны да эштди къалгъым:
"Мен сюеме сени", - деди танг. - Къууандым.
"Мен сюеме сени", - деп айтдым черекге…
"Мен сюеме сени", - дей, чабады черек.
"Мен сюеме сени", - деп айтдым терекге…
"Мен сюеме сени", - дей чагъады терек.
Къычырдым къаягъа: "Мен сюеме сени!" -
Къатланады: "…сюеме сени" дей, ауаз.
Шош айтдым аязгъа: "Мен сюеме сени…"
"Мен сюеме сени!.." - дей, озады аяз.

"Мен сюеме сени",- деп айтама санга, -
Жауап жокъду манга, жауап жокъду манга…
Бу тюйюлдю дауум не тюйюлдю тырман -
Жалан сенсе манга алай айтмай тургъан.

Бу жарыкъ ауазны таулада, талада
Мен эштеме кёп жаз ингирде, танглада:
Шууулдайды: "Сюеме сени!.." дей, черек,
Шыбырдайды: "Сюеме сени!.." дей, терек,
Зангырдайды: "Сюеме сени!.." дей, къая,
Ийнакълайды, сылайды, сыйлайды аяз.
Кече, кюн да манга эштиледи ауаз.
Тангыбыз да жарыйды къарачы, майна!..
"Мен сюеме сени", - деп сен айтчы манга!

* * *

Отха кёмюп, Келля,
Бир къош къалач этчи!
Озгъан кюнюм, кел да,
Мени алып кетчи!

"Къызыл Фук" деп, Ата,
Бир нарт жомакъ айтчы,
Учар кибик ат да
Кече кёзю - Айча.

Урушчу бир, анам,
Сабийлигимдеча…
"Да бармыды, балам,
Сенден игим! - дечи.

Жашынгма да, атам,
Сенден келген жолма.
Къаты сёзле айтма,
Артыкъ хыны болма!

Кёлюм кёкден кенгди,
Аман эсем - кечме!..
Сабий чагъым, кел да,
Артха алып кетчи!

* * *

Кюз арты…
Жашаууму терегинден
тюшедиле кюнлерим -
юзюлюп-юзюлюп,
сизилип-сизилип…

Жюрегиме жыйып
кюйдюреме аланы.

* * *

Къолуму, аягъымы байлап
Ёсдюргендиле да бешикде: "
Азатлыкъ!" деп къычырып, баям,
Мен андан чыкъгъанма эшикге…

* * *

Бу чачны сен, жашауум,
Къаллай суу бла жуууп
Кетергенсе къарасын?

* * *

Совет былас келди да -
темир кирит алдырды.
Совет былас кетди да -
темир эшик салдырды.

* * *

- Малкъарлымыса? - деп сорсала да бош,
- Малкъарлыма. "Аллахха шукур!" - деп къош.

САБИЙЛИГИМИ АКЪ СУРАТЫ
Ёлмезланы Мурадиннге

Къар шош жауа тургъанда,
Бары да кёз туурамда...

Тар арбазыбыз тауда
Терен къардан толуп
Чыгъыучу эди тангнга,
Дуния уа - акъ булут.
Мен -
къарап терезеден,
Къар да тёгерек бура,
Шош къона тереклеге,
Сагъышларым акъ бола...

Къышха тенг болуп,
акъдан,
Къочхар тонун кийип,
Къар кюрей эди Аппам,
Къой къыркъгъан кибик.

Эсгердим:
Къыргъызстанда,

Къарча, акъ атларыбыз,
Къарча, улакъларыбыз, -
Кёзлери бир уллула -
Дум къарала, мылыла -
Бары да кёз туурамда,
Къар шош жауа тургъанда.

Энди къарт Аппам да жокъ,

Ол залим атла да жокъ,
Аллай къар да,
танг да жокъ.
Зауукъ улакъла да жокъ.

Къар жаугъан сайын Аппам
Къар кюрей турур,
акъдан
Къарча - улакъларыбыз,
Къарча - акъ атларыбыз, -
Уллу,
мылы кёзле,
Тонлу, жылы сёзле -
Бары да кёз туурамда,
Къар шош жауа тургъанда.

* * *

Энтта бир жылым кетди...
Бир жылгъа эслими этди?
Бир жылгъа эскими этди?
Къарт этди - ма ол керти.

Энтта бир жылым кетди...
Анадан ёксюз этди...
Алгъындан ётсюз этди.
...арт этди - ма ол керти.
Энтта………………………. ………
........бир ………………… ………
............. жылым........................
………. ………………………кетди.

ИЙНАНЫУ

Бал батман тюйюлдю
Жашауну сыры:
Жолунгу тюбейди
Ауушу, къыры.

Бир - ётюп кетерсе
Къутургъан суудан,
Бир - къурлай жетерсе
Юйюнге уудан.

Болма кюл, кесеу да,
Энтта да атып,
Къыйынлыкъ келсе уа,
бол бютюн къаты!.

Ачыуну унут да,
Башынгы солут.
Хар ахшы умут да
Бармайды толуп.

Себилген урлукъ да
Чыкъмайды саулай,
Къуу болгъан турукъча,
Турма сен сарнай!

Тёз, къая тёзгенча
От боранлагъа.
Тёз, ана тёзгенча
Жокъ болгъанлагъа.

Сер былай айтды деп,
Кетме ёнгелеп,
Жулдузум батды деп,
Къалма тюнгюлюп.

Къарт аппам Къозу да,
Тауладан кенгде,
Кёп жылы озду да,
Сынады кемлик.

Кёраллыкъ тюйюлме
Демеди жерин, -
Жашады тюнгюлмей, -
Сау къайтды бери!

Тёз! Жашау алайды,
Кетме ажашып.
Бюгюн да сакълайды
Къарт ана жашын.

Чагъарын сакълайды
Кёгетсиз терек.
Чыгъарла Кюн, Ай да -
Ийнаныу керек!

Къарангы кече да
Жулдузсуз болмаз.
Кюн, батхан этсе да,
Чыкъмай а къалмаз.

Бири кёрмесе да -
Башхасы кёрюр,
Бюгюн келмеген да -
Тамбла келир…